Cerkiew greckokatolicka pw. Opieki Bogarodzicy

Wieś Rychwałd (niem. Bogaty Las) od dawien dawna zamieszkiwali Niemcy, którzy zostali tu sprowadzeni przez właścicieli Gorlic. Górną część doliny zasiedlili Rusnacy, a zwano ją Rieczki. Stare podanie mówi, że:
W Rieczkach istniała niegdyś cerkiew, ale zapadła się pod ziemię. Starzy ludzie powiadają, że kiedy stanie się nad moczarem w Wielki Czwartek, można usłyszeć dzwony. Podobno jeszcze przed II wojną światową żerdkami długimi na 5 m nie można było sięgnąć dna bagniska. Kiedy więc świątynia zapadła się postanowiono zbudować nową. Wykarczowano las dzielący Rychwald (ob. Owczary) od Rieczek i na pozostałych z karczunku pniach wzniesiono nową cerkiew. Ponoć podczas remontu cerkwi stwierdzono, że legary jej podłogi nie wspierają się na kamieniach, ale na potężnych jodłowych pniach.

Datę budowy wyryto stosowanym wówczas szyfrem na portalu, który obok nawy jest jednym z elementów pierwotnych. Cerkiew początkowo była trójdzielna, z kwadratową nawą, której kształt uległ zmianie na prostokątny w związku z przedłużeniem jej o poszerzony babiniec. Nieco później powstało prezbiterium i dobudowana w 1701 roku od północy zakrystia. Nowy babiniec poszerzono do szerokości nawy w 1870 roku. Obiekt był remontowany w 1880, 1886, 1911, 1926, 1938 roku i w latach 80-tych XX wieku. Nad nawą i prezbiterium kopuły namiotowe, dwukrotnie łamane uskokowo, przyozdobione pozornymi arkadami. Zwieńczenia nawy i prezbiterium baniaste z pozornymi latarniami i kopułkami, z analogicznym hełmem wieży o kopulastej podstawie. Górne daszki kopuł i bani kryte blachą miedzianą, pozostałe fragmenty i ściany pokryte gontem. W zwieńczeniu ładne krzyże kowalskiej roboty nad sierpem księżyca. Ciesielscy majstrowie Teodor Rusinko i Dimitr Dekowekin z Waradki (Biesiadka) zbudowali w 1873 r. słupowo-ramową wieżę o pochyłych ścianach. Równocześnie przebudowali też cerkiew, nawiązując do licznych przykładów słowackich m.in. do cerkwi w Jedlince.

Okna: od północy l w nawie, w zakrystii z tyłu od wschodu, od południa 2 w prezbiterium i po 1 w nawie i babińcu. Cerkiew stoi na cokole z ciosów piaskowca. Całość otoczona jest ładnym i solidnym, wykonanym z kamienia ogrodzeniem o wys. ok. l m. Od zachodu dzwonnica - bramka, zbudowana z kamienia z kolebkowym sklepieniem nad wejściem. Druga bramka od południa, z namiotowym gontowym daszkiem. Wewnątrz ikonostas, który powstał w połowie XV wieku. Jego barakowa bogata oprawa została wykonana w 1712 r. Carskie wrota ażurowe, zdobione liścmi akantu. W ościeżach wrót ikony św. Bazylego i św. Nikifora. Po obu stronach carskich wrót ikony namiestne tj. patronki cerkwi Opieki Matki Bożej (Pokrow), Chrystusa Pantokratora, Matki Bożej z Dzieciątkiem - Hodegetri, Przemienienia Pańskiego. Ich autorem był Jan Medycki. Ten sam malarz był autorem medalionów z Carskich Wrót, Ostatniej Wieczerzy i 12 Prazdników. Powstały w latach 1664 - 1712.

Inne tendencje stylistyczne wykazuje druga grupa ikon malowana przez wiejskiego malarza (może kilku) ikonowego, niestety o mniejszym talencie. Wykonał on około 1756 roku ikony przedstawiające 12 Apostołów, Chrystusa w Grobie, Króla Chwały i Chrystusa z Uczniami w drodze do Emaus. Ponadto Trzy Niewiasty w Grobie, rząd proroków oraz wieńczące kompletny ikonostas Ukrzyżowanie. Ikonostas był dwa razy odnawiany, ostatni raz w latach 80-tych dzięki czemu został uratowany przed zniszczeniem. Niektóre ikony wykonane przez malarzy z tego terenu w XV wieku znajdują się w zbiorach Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku np. „Matka Boża Hodegetria". „Spaś Nierukatwornyj" (nadludzka, boska) na zamku w Łańcucie.

Ikonostas w Owczarach W ustawionym w prezbiterium ołtarzu ikona Chrystusa Pantokratora, natomiast w ołtarzach bocznych Matka Boża i św. Mikołaj Zarajski. Polichromia została wykonana w 1938 roku z okazji 950-lecia Chrztu Rusi.

Obiektem opiekuje się rzymskokatolicka parafia w Sękowej. Dzięki staraniom jej proboszcza ks. Stanisława Dziedzica został przeprowadzony remont. Zmieniono blaszane poszycie dachowe na gontowe, kryjąc górne części bań blachą miedzianą. Zrobiono fundamenty i cokół, izolację, wymieniono trzy dolne warstwy belek, uzupełniono drewniane ściany. Odnowiono polichromię ikonostasu, ikony, polichromię ścienną. W 1994 roku obiekt otrzymał (wraz z kościółkiem w Sękowej) zaszczytne wyróżnienie. W uznaniu kunsztu konserwatorskiego i sztuki rewaloryzacyjnej cerkiew otrzymała medal międzynarodowej organizacji Europa Nostra z siedzibą w Hadze. Organizacja ta promuje konserwację i rewaloryzację architektoniczną obiektów stanowiących unikalne dziedzictwo Europy.

Galeria zdjęć Cerkiew greckokatolicka pw. Opieki Bogarodzicy

Wróć do spisu obiektów